De wet kan geen identiteit opleggen
"Deze gin die gaat erin voor elke zin die ik ontbeer, ik heb geen waarheid om te preken, geen geluk dat ik wil faken, ik vier het nu en graag met u." Door de ogen van het losbandige drankorgel Vannolle schetst schrijver Dimitri Verhulst in Spoo Pee Doo een zwartgallig beeld van een lange uitgaansnacht. "Wie drinkt om te vergeten wordt gevraagd direct af te rekenen", hangt er aan de muur in een café, maar iedereen lijkt hier te drinken om te vergeten.
Tijdens die onrustige nacht, in een plaatsje dat doet denken aan Gent, vindt er een aanslag plaats op Schiphol. Hoewel dat met aandacht gevolgd wordt – er wordt een nauwkeurige telling bijgehouden van het gewicht van de verloren zielen – is het geen aanleiding de nachtelijke escapades te beëindigen. Integendeel. Vannolle drinkt door.
Het boek moet een pleidooi zijn vóór zuipen en naaien: als verzet tegen de bangmakerij van godsdienstfanatisme. Het vieren van de leegte wordt neergezet als protest tegen terreur. "Over de botsing tussen godsdienstfanatisme en vrijheden, van wat dan ook", heeft de auteur op de omslag laten zetten.
Die laatste vier woorden van de kafttekst verklaren het donkere beeld dat het boek oproept. Verhulst ziet de vrijheden van het Westen in eerste plaats niet als een positieve vrijheid (om te doen wat je wilt, stemmen op wie je wilt, trouwen met wie je wilt), maar vooral als een negatieve vrijheid (van onderdrukking). Europeanen zijn vrij van dictators, onderdrukking en staatsreligie, maar daarmee ook van een leidraad in het leven. De moderne vrijheid dwingt individueel richting en betekenis te geven aan het leven. Zelf een identiteit te vormen. Een zware last die je misschien liever even vergeet. Wat rest ons? Zuipen en naaien.
Identiteit is een belangrijk onderwerp deze verkiezingscampagne. Blijkbaar schuurt er iets. VVD, PVV en CDA menen het nodig om met beleid 'onze' identiteit vast te leggen. Van het wettelijk vastleggen van de kleur van Sinterklaas' assistent tot kinderen die staand het Wilhelmus moeten zingen op school: allemaal menen ze de leegte te kunnen vullen met overheidsbeleid.
Samen zingen werkt inderdaad verbroederend, maar met het in beton gieten van tradities passeer je juist de fundamentele vrijheden. De vrijheden waar het die partijen om te doen is. Als we die manier van leven koesteren, kan de wet geen identiteit opleggen. We zullen zelf moeten leren leven met de liederlijke leegte.
In Spoo Pee Doo krijgt saamhorigheid een heel andere interpretatie. "We zullen elkaar helpen kapot te gaan", klinkt het ergens halverwege de doorwaakte nacht.
Een door de Kamer verworpen initatiefwet van PVV-Kamerleden Martin Bosma en Machiel de Graaf. De zogenoemde Zwarte Piet-wet moest het uiterlijk van de hulp van Sinterklaas bindend voorschrijven.
Een plan van CDA-lijstrekker Sybrand Buma. Hij wil meer aandacht voor tradities op Nederlandse scholen. Zo wil hij dat kinderen staand in de klas het Wilhelmus leren zingen.
