Een pleidooi voor wandelend onderwijs
"Een wandelend lichaam is gestrekt en gespannen als een boog: het staat open voor de grote ruimte als een bloem voor de zon. De romp is vrij, de benen gestrekt en de armen zwaaien". Zo typeert de Franse filosoof Frédéric Gros de schoonheid van het wandelen.
Wandelen is de edele kunst van de vertraging: het schept ruimte en tijd, ervaringselementen die in het moderne leven maar moeizaam hun plek vinden. Sterker nog: het leven lijkt zich steeds sneller aan ons voorbij te trekken. We rijden sneller (130), we berichten sneller (WhatsApp), we vinden sneller (Google) en we weten sneller (Big Data).
Even pauze.
Tekst loopt door onder de foto.
Mensen wandelen over de bovengrondse N2 in Maastricht ter afsluiting van de oude snelweg (Foto: ANP, Marcel van Hoorn).
Goed, daar gaan we weer. De 21e eeuw wacht op niemand. Inmiddels zijn we op het punt in de geschiedenis gekomen dat we in staat lijken het leven naar onze hand te gaan zetten. Onze geboorte kunnen we binnen niet afzienbare tijd buiten de biologische baarmoeder laten plaatsvinden, onze zintuigen kunnen vermenigvuldigd worden met een symfonie aan niet-menselijke ervaringsmogelijkheden (denk bijvoorbeeld aan night vison), onze huisdieren kunnen we upgraden met apparatuur waarmee we hun geblaf of gemiauw werkelijk kunnen verstaan, en, niet te vergeten, ook onze dood kunnen we flink gaan oprekken en misschien zelfs wel voorgoed begraven.
Wellicht klinkt het je wat dystopisch in de oren, maar dat hoeft het niet te zijn. Technologie is niet je vijand. Belangen, grootheidswaanzin, ambitie - die misschien wel.
Misschien worden we allemaal inderdaad wel binnen afzienbare tijd supersnelle robotmensen die vertraging iets voor de good old fashioned Homo Sapiens vinden; post-mensen die al tevreden zijn met een rustperiode van tweehonderd nanoseconden. Wellicht. Maar zo ver is het nog niet. Tot die tijd kan de mens zo nu en dan best wat vertraging gebruiken. Als ware ontspanningskunstenaar zou hij het lot tijdelijk 180 graden de andere kant op kunnen laten draaien, om zodoende te reflecteren op de wereld waarin hij leeft.
Waar anders te beginnen dan in het onderwijs? Zoals je weet vormt onderwijs de basis van onze beschaving, maar nergens is de werkdruk zo hoog, nergens zijn zoveel burn-outs. Dagelijks zitten honderdduizenden kinderen, pubers en jongeren met onrustig wiebelende benen op hun stoel. Hun brein wordt aangesproken, maar de rest van het lichaam veelal genegeerd. Hoofd -en lijfzaken zijn in het onderwijs (volledig onterecht) nog steeds gescheiden. Als we onszelf als mens opnieuw willen uitvinden, duurzamer willen gaan leven en denken, dan is het van essentieel belang om ons onderwijs, de boetseermachine voor het menselijk leven, de ruimte te geven. Letterlijk de ruimte: het klaslokaal uit.
Tekst loopt door onder de foto.
Vanuit deze gedachte wil ik je wat voorstellen. Stel nu dat we nog één nieuwe school bedenken (er zijn er inderdaad al heel veel). Om de toon te zetten. Een school waar je niet voor een beroep wordt opgeleid, een die alle disciplines overstijgt, waar geen kennis, techniek, materiaal of zelfs veel geld voor nodig is. Een school die niet aan een gebouw gebonden is, geen eigen onderwijsadministratie nodig heeft, geen elektriciteit- en stookkosten behoeft en bovenal voor iedereen toegankelijk is.
Ik stel aan je voor: The School of Walking.
The School of Walking heeft maar één centraal doel: tijdelijke vertraging. En filosofen, dichters en flaneurs, maar wellicht ook gewoon je vader en moeder, weten het al heel lang, daar is maar één manier voor: wandelen. Het is precies deze oeroude levensvorm waar The School of Walking al zijn vertrouwen in heeft gelegd. Wandelen is een daad van verzet tegen de snelheid van het leven. En tevens, zo blijkt uit recent onderzoek, ook nog eens bevorderend voor ons creatieve vermogen.
Wat is jouw plek in dit geheel? Wat kun jij voor de The School of Walking betekenen? Dat vraag je je vast af. Nou, het is simpel: ten eerste kun je je als 'pro-wandelen' uitspreken. Ten tweede kun je meedenken over waar we heen willen gaan wandelen en wat we dan zouden willen bespreken. Ten derde kun je uiteraard je wandelschoenen aantrekken en meelopen.
En ik beloof je: er zal wat worden afgewandeld. Door steden, dorpen, bossen en weilanden, van 1200 voor Christus tot 2100. Met aandacht voor omgeving, mens, dier en robot. Want hoe staat onze mensheid er eigenlijk bij? En belangrijker nog: waar willen wij dat onze mensheid heen gaat? Of is 'mensheid' wellicht wat te bescheiden en moeten we daar 'planeet' van maken?
Ik hoop van je te horen.
Een wandelende groet,
Ruben Jacobs
Dean of the School of Walking
PS open sollicitaties worden aangemoedigd
